Ozon gazı üç oksijen atomundan oluşan stabil olmayan bir gazdır. İki atomlu atmosferde bulunan oksijenin çok yüksek enerji taşıyan halidir, bu nedenle ozon gazına ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ OKSİJEN veya AKTİF OKSİJEN adı da verilir.
Oksijen ve ozon moleküllerinin farkı; ozon gazının doğada güneşten gelen ışınların atmosferdeki oksijeni parçalamasıyla ya da yağmur bulutlarında oluşan yıldırımın oksijen molekülünü parçalamasıyla ortaya çıkmaktadır.
Ozon gazında bulunan 3. oksijen atomu ozon gazını son derece reaktif hale getirmektedir. Bu aktif oksijen atomu, kokuya neden olan moleküllerle reaksiyona girerek uçucu organik bileşiklerin okside edilmesini, ya da ortamda bulunan mikroorganizmaların hücre duvarını parçalayarak bu mikroorganizmaların yok edilmesini sağlar. Bu sürece oksidasyon adı verilmektedir. Oksidasyon sonrasında ozon gazı tekrar oksijen (O2) molekülüne dönüştüğü için ozon gazı son derece çevreci bir dezenfektan olarak anılmaktadır.
Ozon gazı üretimi ile ilgili pek çok akademik çalışma ve yöntem bulunmasına rağmen ozon gazı üretimin metotlarını 4 temel kategoriye ayırmak mümkündür. Bu metotlar Corona Discharge ,Soğuk Plazma , Elektroliz ve UV metotlarıdır. Belirtilen bütün metotlarda O2 molekülleri parçalanarak ayrışık tekil oksijen atomları oluşturulmaktadır. Tekil oksijen atomu (O) O2 ile birleşerek ozon gazını oluşturmaktadır.
Teknozone Ozon Sistemleri, Corona Discharge metodu içerisinde plaka sistemi ile üretim yapan bir ozon jeneratörü üreticisidir..
Corona Discharge metodu ile ozon gazı üretimi konusunda dünyada en çok kullanılan yöntem tüplü sistem diye adlandırdığımız yöntemdir. Bu yöntemin çok yaygın olmasının sebeplerini aşağıdaki gibi özetleyebiliriz;
1) Üretiminin plaka sistemine göre daha kolay olması
2) Bu sistemin plaka sisteminden daha eski bir metot olması
3) Tüplü sistem üretimine başlamanın ilk yatırım maliyetinin plakalı sistemden daha düşük olmasıdır.
2012 yılına kadar tüplü sistem üretimi de gerçekleştirmiş ve bugün halen tüplü sistem üretimi yapabilen bir firma olarak Teknozone, 2 sistem arasında son kullanıcı lehine çok büyük farklar bulunduğunu tespit etmiştir.
a) Plaka tipi sistem tüplü sisteme göre %11 daha az elektrik tüketmektedir.
b) Plaka tipi sistem tüplü sisteme göre %12 daha az arıza vermektedir.
c) Tüplü sistemle kurulmuş ozon jeneratörleri darbelere ve dış etkilere karşı daha hassastır.
d) Plakalı sistemlerde çıkış sayısını arttırmak çok daha kolaydır.
Hem evet, hem de hayır. Ozon gazı üreten bir cihaz tasarlamak ya da üretmek son derece basittir. Bu konuda araştırma yapmak için çeşitli video paylaşım sitelerini ziyaret edebilirsiniz.
Amatör üreticiler kendi imkanları ile ozon gazı üreten çeşitli cihazlar üretmektedir ancak endüstriyel bir tesis için ozon jeneratörü üretmek farklı bir uzmanlık ve bilgi birikimi gerektirmektedir.
Ozon gazı üreten bir cihaz yapmakla, uluslararası standartlara uygun, güvenlik sensörleri ile kontrol edilen, asgari koşullarda bile üzerinde yazılan kapasitede ozon gazı üreten, hiçbir zararlı yan madde üretmeyen, otomasyon sistemi ile uyumlu, ozon gazına dayanıklı malzemelerden üretilmiş bir ozon jeneratörü üretmek çok farklı iki süreçtir.
Doğru yöntem ile, uluslararası standartlarda üretilmemiş ozon jeneratörleri pek çok zararlı yan madde üretebilir. Bilindiği üzere havada oksijen (O2) molekülü dışında pek çok farklı gaz ve madde bulunmaktadır. Bunlarda en yaygını AZOT (N) gazıdır.
AB regülasyonları çerçevesinde, AB içerisindeki bütün ozon jeneratörü üreticileri 2012 tarihinden bu yana makine üreticileri sınıfından çıkarılarak, biosit regülasyonuna dahil edilmiştir. Bu değişimin temel nedeni merdiven altı üretilen ya da AB dışında üretilerek ithal edilen ürünlerde görülen yüksek miktarda NİTRİK ASİT ve NOx üretimidir.
Hayır. Ozon gazının insan sağlığına kalıcı bir zarar verdiğini ispatlayan hiçbir bilimsel çalışma bulunmamaktadır.
Ozon gazı medikal anlamda ve endüstriyel alanda hayatımıza son 30 yıldır girmiştir ancak ozon gazı 200 yıldan bu yana bilinen bir moleküldür. Bu nedenle ozon gazı üzerinde pek çok araştırma ve bilimsel çalışma yapılmıştır. Occupational Safety and Health Administration (OSHA), World Health Organization (WHO) ve US Food and Drug Administration (FDA) gibi uluslararası örgütler ozon gazı limitlerini belirlemişlerdir.
Ozon gazına 0.1 PPM’de 8 saat aralıksız maruz kalınması durumunda gözde ve burunda yanma, baş ağrısı, boğaz ağrısı, mide bulantısı gibi yan etkiler gözlemlenebilir. Ancak bu yan etkilerin hiçbiri kalıcı değildir.
Teknozone Ozon Sistemleri olarak üretim alanlarında yapılacak ozon uygulamalarında istenmeyen herhangi bir problemin yaşanmaması için ozon ölçüm ve kontrol sistemlerinin kullanılmasını tavsiye ederiz.
Evet. Doğada da 0.01 PPM ile 0.03 PPM arasında ozon gazı sürekli olarak bulunmaktadır.
Elbette ki dezenfeksiyon amacıyla kullanılan ozon gazı insan olan ortamlarda kontrollü olarak ve ozon ölçüm sensörleri ile yönetilerek verilmelidir.
Evet. Hazır olarak aldığımız pet şişe ya da damacana suların %99’u ozon gazı ile dezenfekte edilmektedir.
Occupational Safety and Health Administration (OSHA), World Health Organization (WHO) ve US Food and Drug Administration (FDA) gibi uluslararası örgütler insan olan ortamlarda uygulanacak ozon gazı limitlerini belirlemişlerdir.
Bütün bu örgütlerin belirlemiş olduğu ozon gazına maruz kalma limiti 8 saat aralıksız olarak 0.1 PPM’dir.
Uygulanacak alan ve prosese göre ozon gazı dozajının belirlenmesi başlı başına bir uzmanlık gerektirmektedir. Ozon gazı uygulamalarında asla “DAHA FAZLASI DAHA İYİDİR” prensibi ile hareket edilmez. Ozon son derece okside edici ve güçlü bir dezenfektandır.
Özellikle ozon gazı alanına yeni giren firmalar ozon gazının etkisini kokusu ile ölçmektedirler. Bu da son derece yanlış bir uygulamadır. Ozon gazının kokusu ortamda bakiye (kullanılmayan) ozon gazının kaldığının göstergesidir. Bakiye ozon gazı miktarı kimi uygulamalarda kontrollü bir şekilde talep edilse de bazı uygulamalarda bu bakiye miktara ihtiyaç duyulmayabilir.
Bu işlem son derece risklidir. Ozon jeneratörü alımı endüstriyel ozon gazı uygulamalarının yalnızca %25’ini oluşturmaktadır. Ozon gazından azami fayda sağlamak için 4 temel unsur bulunmaktadır;
1) Doğru Ozon Jeneratörü Seçimi
2) Doğru Projelendirmenin Yapılması
3) Ozon Gazının Etkin Takibi ve Kontrolü.
4) Sonuç Takibi ve Reçetelendirme
Alışveriş sitelerinden alınan ozon jeneratörleri ile, mikroorganizma yapısı konusunda bilgisi olmayan ithalatçılar ya da projelendirme - ozon ölçüm, kontrol hizmeti - reçetelendirme hizmeti veremeyen ya da ezbere bazı formülleri uygulamaya çalışan firmalar ile ozon gazından etkin biçimde faydalanmak mümkün değildir.
Bu tip ürün ve firmalar ile yapılan çalışmalarda ozon gazının etkin kullanılamamasına ek olarak, ozon gazının canlıda, havalandırma sisteminde, su hattında, hayvanlarda, alet ve ekipmanda, ortamda, çalışan personelde pek çok zarar ve sıkıntıya neden olduğu açıkça gözlemlenmektedir.
Ozon jeneratörü uygulaması yapılmadan önce bu işe talip olan firmanın sektörünüzdeki referanslarını incelemenizi önemle tavsiye ederiz.
Özellikle endüstriyel uygulamalarda ozon gazının ölçülmesi son derece önemlidir. Her projede önemle belirttiğimiz gibi “Ölçmediğimiz şeyi yönetemeyiz” . Son derece agresif bir gaz olan ozon gazını kontrol altında tutmak, reçeteye uygun dozajda alana vermek , ozon gazından azami verim sağlamak ve ozon gazının korozif etkisini asgari düzeye çekmek için jeneratörlerimizi 7/24 ozon gazı konsantrasyonunu kontrol eden ozon ölçüm sensörleri ile takip etmek mecburiyetindeyiz.
Ozon ölçüm cihazları ozon gazı konsantrasyonunu PPM (particles per million) cinsinden ölçmektedir. Aynen ozon jeneratörleri gibi bu sensörlerin de uluslararası standartlara uygun olarak üretilmesi ve kalibre edilmesi gerekmektedir.
O4 veya O5-O6 ürettiğini iddia eden pek çok firma dün olduğu gibi bugün de sektörümüzde bulunmaktadır. Ancak maalesef sektörün yeniliği, bilgi yetersizliği gibi nedenlerden ötürü bu firmalar ozon gazını O4-O5 ya da farklı adlarla pazarlamaya çalışmaktadır.
O4 üretimi son derece zorlu ve maliyetlidir. Dünya üzerindeki global ozon jeneratörü üreticileri 90lı yıllar boyunca O4 jeneratörlerinin ilk yatırım ve işletme maliyetlerini düşürecek çalışmalar gerçekleştirmişler ancak bu konuda başarılı olamamışlardır. Bugün üyesi olduğumuz IOA ve EUOTA da dahil olmak üzere hiçbir ozon jeneratörü üreticisi O4 ürettiğini iddia etmemektedir.
Bütün bunlara ek olarak farklı alanlardaki akademik çalışmalarda da ozon gazı son derece etkin biçimde kullanılırken, O4 üretimindeki problemler ve yüksek maliyet yükü nedeniyle akademik çalışmalara konu olamamaktadır.
O4 (ya da oksijen allotropları) ürettiğini iddia eden firmalardan jeneratörlerinin O4 ürettiğine dair uluslararası belgeler, O4 ölçüm cihazları ve yazılı teminatlar talep etmenizi mağduriyet yaşamamanız açısından tavsiye ederiz.
