Değerli takipçilerimiz,
Teknozone ailesi olarak tekstil atık sularında ozon gazı kullanımı ile ilgili hem saha ekiplerimizden hem de sektörün önde gelen firmalarından tarafımıza yöneltilen soruları açıklamak için bu blog yazısını sizlerle paylaşma ihtiyacı hissettik.
Maalesef pek çok farklı sektörde daha önce defalarca kez karşılaştığımız gibi tekstil atık sularında da bilinçsiz firmalar uygulama hakkında çok yüzeysel bilgi ile ozon gazı, oksijen tetra (O4) ya da plazma adı altında yanlış ürünler, yanlış projeler ve yanlış uygulamalar gerçekleştirmekte ve sonuç olarak kendilerine güvenen şirketleri mağdur etmektedirler.
Teknozone Türkiye'de 2009-2014 yılları arasında tamamladığı Bilimsel Araştırma Projeleri ile (BAP) bu alanda çalışmalar ortaya koymuş İLK ve TEK özel sektör teşebbüsüdür. Bu projeler ile ilgili genel bilgilere bu linkten ulaşabilirsiniz.
Ozon gazının tekstil atık suyunda uygulanması ile ilgili hem ozon jeneratörü üretimi hem projelendirme, hem de sürdürülebilirlik anlamında hesaplanması ve göz önünde bulundurulması gereken pek çok nokta bulunmaktadır. Bu yazımızda genel olarak tekstil atık suyu projelerinde dikkat edilmesi gereken noktalara değinmeye çalışacağız.
Tekstil Atık Suyu Genel Bilgiler;
Tekstil endüstrisi, yoğun renk ve KOİ kirlilik yüküne sahip atık suları içeren bir sektördür. Tekstil firmalarında bulunan su arıtma tesisleri renk ve KOİ deşarj standartlarını sağlamada sorunlarla karşılaşmaktadır. Tekstil endüstrisinde en yaygın kullanılan yöntem aerobik biyolojik arıtma yöntemidir fakat bu yöntem genellikle boyar madde içeren atık sularda renk gideriminde etkili değildir.
Tekstil mamullerinde renklendirme ticari başarı için anahtar faktördür. Bunun yanında mamul üzerindeki rengin yıkama, ışık, kuru temizleme ter v.b. dış faktörlere dayanımının, yani haslıklarının, yüksek olması amacıyla boyarmadde yapılarında yapılan modifikasyonlar bu boyarmaddelerin geleneksel atık su arıtım sistemlerine karşı da dayanım göstermelerine neden olmuştur. (O’Neill ve diğ, 1999, Cooper, 1993)
Tekstil Atık Suyunda Kullanılması Gereken Ozon Jeneratörü;
Tekstil atık suyunda KOI ve renk giderimi yüksek miktarda oksidasyona ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle tekstil sektöründe atık su projesi yapılacak ise ozon jeneratörünün aşağıdaki parametreleri sağlaması gerekmektedir.
a) Yüksek Konsantrasyonda Ozon Üretimi:
Pek çok tekstil firmasının arıtması 7 gün 24 saat çalışmaktadır ve büyük çaplı bir tekstil firmasının günlük atık su kapasitesi 10.000 - 15.000 m3 / gün gibi rakamlara ulaşabilmektedir. Bu tip yüksek debilerde ozon uygulaması yapılıyorsa ozon gazının atık su ile temas süresi son derece kısıtlı olacaktır.
Jan Perkowski , Lech Kos & Stanisaw Ledakowicz 1995 tarihli "Application of Ozone in Textile Wastewater Treatment" adlı çalışmada 36.5 gram / m3 konsantrasyonda ozon gazı ile yaklaşık 300 dakikaya yakın ozonlama işlemi gerçekleştirmiştir. Teknozone olarak bugüne dek yapmış olduğumuz projelerde bu denli yüksek bir temas süresini sağlayabilen bir arıtma tesisine rastlanmamıştır. İşte bu nedenle tekstil atık suyunda yapılacak çalışmalarda ozon gazı konsantrasyonunun %11'in altında olmaması gerekmektedir. Bu konsantrasyona ulaşmak için ozon jeneratörünün oksijen jeneratörleri ile beslenmesi ŞARTTIR. Dünya üzerinde hiçbir teknik ya da üretim metoduyla kuru havadan %11 konsantrasyonda ozon gazı üretilemez.
b) Yüksek Kapasite Üretim
Dünya'da ve ülkemizde yaptığımız pek çok projede en kritik konulardan biri ozon jeneratörünün kapasitesi ile ilgilidir. Bu konuda Türkiye'de ve Dünya'da yapılmış pek çok çalışma ya da formülasyon bulunmaktadır. Bu yazımızda bu formülasyonlara değinmeyeceğiz ancak atık su projelerinde kapasite belirlenmesinin son derece kritik olduğunu belirtmemiz gerekir. Suyun PH'ı, sıcaklığı, atık su bileşenleri ve ozon gazının suda çözünme oranı gibi veriler ozon jeneratörü kapasitesini doğrudan etkilemektedir.
Açıkca belirtmemiz gerekir ki, atık suda kullanılacak ozon jeneratörlerinin kapasitelere genellikle son derece yüksektir ve ilk yatırım maliyetleri de düşük değildir.
c) Ozon Gazının Suya Uygulanması
Ozon jeneratörünün kapasitesi, ozon gazının kalitesi-konsantrasyonu kadar önemli bir başka konu ozon gazının atık suya uygulanması ile ilgilidir.
Ozonlamada etkinliği sınırlandırıcı faktörlerin başında ozonun gaz fazından sıvı faza kütle transferi gelmektedir. (Wu ve Wang, 2001, Saunders ve diğ., 1983, Lin ve Liu, 2003) Lin ve Liu (2003) çalışmalarında artan rotor hızı ile birlikte ozonlama ile renk giderimi etkinliğinin arttığını rapor etmişlerdir.
Bu tip bir projede ozon gazının sıvı ile en optimum şekilde karıştırılması için gerekli olan bütün teknikler uygulanmalıdır. Teknozone olarak bu konuda size değerli takipçilerimize gerekli desteği veremeye hazır olduğumuzu bildiririz.
d) Arıtma Projesi ve Ozon Gazı
Ozon gazının tekstil atık suyunda kullanılmasının 3 ana nedeni bulunmaktadır. Bu nedenler;
1) KOI ve BOI giderimi
2) Renk giderimi
3) Koku giderimidir
Ancak iyi bir ozon gazı projesi SADECE iyi bir arıtma projesi ile mümkündür. Ozon jeneratörü kendi başına bir arıtma değildir ancak destekleyici bir üründür. Teknozone taahhütünü tamamalamış olduğu BÜTÜN atık su projelerini ozon gazı konusunda bilgili ve yetkin arıtma firmaları ile tamamlamıştır.
Siz değerli okurlarımızın bilgisine sunarız.
DOĞAmızda var, GÜÇLÜyüz.